Hvat er Navtex og hvussu virkar tað?

Henda skipanin er ein partur av GMDSS-skipanini hjá IMO (Altjóða neyð og trygdarskipan á sjónum / Global Maritime Distress And Safety System), sum snýr seg um trygd á sjónum og krøv til radioútgerð, radiotrygdartænastur til skipaferðsluna, vaktarhald, útbúgving o.s.fr. Altjóða kravið er at skip og bátar sum sigla í siglingarøkjunum A2, A3 og A4, skulu hava Navtex móttakara umborð, og skiparin hevur ábyrgd av at útgerðin verður brúkt at fáa til vega neyðugar og týðandi upplýsingar, sum hava við trygdina á sjónum og sigling at gera. Fyri skip og bátar sum sigla í økinum A1, t.v.s. har samband fæst við eina VHF støð, er ikki krav um at hava Navtex útgerð umborð, men kortini viðmælir IMO at Navtex móttakari er umborð og verður nýttur. (Recommended)

Navtex skipanin er soleiðis háttað, at jørðin er lutað sundur í 22 sokallaði Navtex øki. 1) Føroyar liggja í Navarea I, sum Ongland hevur ábyrgdina av. Í hvørjum øki verða í mesta lagi tillutaðir 24 eykennisbókstavir til sendistøðirnar, sí t.d. Navarea I her. Henda avmarking kemst av at støðirnar senda allar á sama frekvensi (518 Khz), og skiftast tí um at senda. Tær eiga 10 minnutir senditíð í part og sama støð sendir aftur 4. hvønn tíma. (10 x 24 = 240 min. = 4 tímar ) Týdningarmikil boð vera tó send uttan atlit til ásettu senditíðina.Tær røkka umleið 400 fjórðingar, tó velst hetta um sendistyrkina hjá hvørjum sendara og tillutaða økið.Hvør landstøð á landi í einum Navtex økið fær tilluta ein eykennisbókstav frá “Navtex Panel” hjá IMO, t.v.s. ein bókstav frá A – Z. Tískil eru fleiri støðir við sama eykennisbókstavi, men tær liggja vanliga ikki í sama Navtex øki (tó at okkurt undantak er tá Navtex økið er stórt), og roynt verður at leggja tær so langt burtur frá hvørji aðrari sum til ber fyri at órógva sum minst. T.d. hava tann føroyska støðin ogLa Coruña í Spania sama eykennisbókstav, liggja ikki i sama Navtex øki, og senda í senn. Skip í Navarea I sum hava valt at móttaka støðina D, t.v.s. Tórshavnradio kunnu tí eisini fáa boð frá La Coruña tá tað hoyrist væl. 

Umborð á skipum og bátum verður ein Navtex móttakari uppsettur, sum kann lurta á 518 Khz. Hann lurtar tó bert um nøkur støð er vald í móttakaranum, og tí skal brúkarin velja hvørja Navtex støð hann ynskir at fáa boð frá. Boðini vera send á enskum tí skipanin er ein partur av altjóða trygdarskipanini á sjónum, sum fyrr nevnt.Tann føroyska støðin hevur eykennisbókstavin D. Hon stendir á sendistøðini uppi á Varða í Tórshavn ( pos 62° 01' N 6° 48' W), sendir við 1 KW og verður fjarstýrd frá Tórshavnradio á Tinghúsvegi 64. Tað økið sum hon er sett til at taka sær av er føroyska sjóøkið, umframt eystur- og suðurlandi á Íslandi. Sí annars kort yvir økið. Hon sendir kl 0030, 0430, 0830 o.s.fr., 10 min. 4 hvønn tíma.

Veðurmeldingar og ávaringar frá føroysku Navtex støðini eru frá DMI (Danmarks Metrologisk Institut) og siglingarávaringar koma frá Farvandsvæsenet í Danmark, sum hevur ábyrgdina av ávaringum í føroyskum øki. Skipanin kann eisini nýtast til at geva boð um leiting og bjarging, fráboðan um verndarstig í ISPS skipanini, dálking á sjónum, og gevur MRCC Torshavn tá boð um hetta. Møguleiki er eisini at senda boð á føroyskum vit at nýta bókstavin W. Vert er at nevna at skiparin á einum báti ella skipi hevur skyldu at lurta eftir Navtex boðum fyri øki hann siglir í. Brúkarin skal harumframt eisini velja hvørji boð hann ynskir at móttaka, og eru slag av boðum, eins og støðirnar, flokkaði við bókstavum frá A – Z.